ມື້ກ່ອນຜູ້ຂຽນໄດ້ນຳເອົາເນື້ອໃນຕ່າງໆ ທີ່ສຳຄັນຈຳນວນໜຶ່ງມາສະເໜີໃຫ້ທ່ານຜູ້ອ່ານ ໄດ້ທຳຄວາມເຂົ້າໃຈກັບອາຍຸຄວາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ ຊຶ່ງກໍຈະພາທ່ານ ໄປສູ່ຄວາມເຂົ້າໃຈໃນເລື່ອງນີ້ບໍ່ຫຼາຍກໍໜ້ອຍ ສຳລັບມື້ນີ້ ກໍຍັງຈະວົນວຽນຢູ່ກັບເນື້ອໃນຂອງອາຍຸຄວາມ ແຕ່ຈະເວົ້າເຖິງການເສຍສິດຂອງບຸກຄົນໃດໜຶ່ງຕາມອາຍຸຄວາມ. ອາຍຸຄວາມໃນການທວງ ຫຼື ການຮ້ອງຟ້ອງແບ່ງອອກເປັນສອງປະເພດ ຄື: ອາຍຸຄວາມທົ່ວໄປ ແລະ ອາຍຸຄວາມສະເພາະ. –…
Category: ສັງຄົມກົດໝາຍ
ອາຍຸຄວາມ
ໃນການດຳເນີນຄະດີອາຍາ ກໍຄືກັນກັບການດຳເນີນຄະດີແພ່ງ ລ້ວນແຕ່ມີກຳນົດເວລາ ຊຶ່ງກົດໝາຍໄດ້ລະບຸໄວ້ຢ່າງຈະແຈ້ງ ໂດຍສະເພາະ ເວລາທີ່ມີການລະເມີດສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຊຶ່ງກັນ ແລະ ກັນ ອາຍຸຄວາມແມ່ນໄລຍະເວລາຂອງການໄດ້ສິດ ຫຼື ເສຍສິດທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ ເພື່ອໃຫ້ຜູ້ມີສິດນຳໃຊ້ສິດຂອງຕົນ ທວງເອົາ ຮ້ອງຟ້ອງຕໍ່ບຸກຄົນ…
ການຍົກເລີກສັນຍາ
ການຍົກເລີກສັນຍາ ໝາຍເຖິງການຢຸດເຊົາ ບໍ່ສືບຕໍ່ປະຕິບັດສັນຍາຕາມການຕົກລົງຂອງຄູ່ສັນຍາ ຫຼື ກໍລະນີທີ່ມີການລະເມີດສັນຍາ ຄູ່ສັນຍາທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມອັບປະໂຫຍດນັ້ນ ຈະຍົກເລີກສັນຍາຝ່າຍດຽວກໍໄດ້, ເວັ້ນເສຍແຕ່ຄູ່ສັນຍາຫາກຕົກລົງກັນໄວ້ຢ່າງອື່ນ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມການຍົດເລີກສັນຍາກໍຕ້ອງໄດ້ປະຕິບັດຕາມເງື່ອນໄຂດັ່ງນີ້: ສັນຍາທີ່ເກີດຂຶ້ນ ແລະ ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ໄດ້ແລ້ວ; ສັນຍາທີ່ຈະຖືກຍົກເລີກນັ້ນ ຕ້ອງເປັນສັນຍາທີ່ເກີດຂຶ້ນ ແລະ ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ແລ້ວສາມາດຍົກເລີກໄດ້.…
ການປ່ຽນແປງເນື້ອໃນສັນຍາ
ສັນຍາ ແມ່ນນິຕິກຳທາງແພ່ງຊະນິດໜຶ່ງ ທີ່ມີຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມແຕ່ສອງຄົນຂຶ້ນໄປ ຊຶ່ງມີສິດ ແລະ ພັນທະຕາມການຕົກລົງຂອງຄູ່ສັນຍາ ຫຼື ຕາມການກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ ເມື່ອເວົ້າ ເຖິງສັນຍາ ພວກເຮົາຕ້ອງຄຳນຶງເຖິງບັນດາຫຼັກການຕ່າງໆ ທີ່ເປັນພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການ ເຮັດສັນຍາ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ຫຼັກການອິດສະຫຼະພາບໃນການເຮັດສັນຍາ ແລະ…
ການຄອບຄອງຊັບທີ່ຮູ້ຢູ່ວ່າ ບໍ່ແມ່ນຂອງຕົນ
ເມື່ອສັງຄົມມີການປຽບທຽບຊັ່ງຊາກັນ ແຕ່ລະຄົນກໍຕ້ອງດີ້ນຮົນເພື່ອຫາຊັບສິ່ງຂອງໃໝ່ໆນຳມາໃຊ້ ເພື່ອໂຕ້ກັບການໝິ່ນປະໝາດຂອງຄົນຈຳນວນໜຶ່ງໃນສັງຄົມ ທັງເປັນການຍົກບົດບາດຊີວິດຂອງຕົນໃຫ້ສູງຂຶ້ນ ທຽບເທົ່າ ຫຼື ໃກ້ຄຽງກັບຄົນອື່ນ ນັ້ນຖືເປັນການແຂ່ງຂັນຊີງດີຊີງເດັ່ນ ຊຶ່ງຕ່າງຝ່າຍຕ່າງກໍບໍ່ຍອມຖອຍຫຼັງໃຫ້ກັນ ທັ່ງໆທີ່ເຮົາບໍ່ຮູ້ເລີຍວ່າ ເຂົາໄດ້ມາດ້ວຍວິທີການໃດ? ໄດ້ມາຍ້ອນພໍ່ແມ່ເຂົາມີເງິນຫຼາຍບໍ? ຍ້ອນພໍ່ແມ່ເຂົາມີມູນຫຼາຍບໍ? ເຂົາໄດ້ມາດ້ວຍການຄ້າ-ຂາຍສິ່ງຜິດກົດໝາຍບໍ? ຫຼື ເຂົາໄດ້ມາດ້ວຍການຕົວະຍົວະຫຼອກລວງ…
ການປົກປ້ອງຊັບຂອງຕົນ
ເນື່ອງຈາກການບໍ່ເຄົາລົບສິດຂອງກັນ ແລະ ກັນ ລະຫວ່າງຄົນກັບຄົນ ລະຫວ່າງເຈົ້າກັບຂ້ອຍ ລະຫວ່າງຜູ້ນີ້ກັບຜູ້ອື່ນ ບຸກຄົນນີ້ກັບບຸກຄົນອື່ນ ກ່ຽວກັບສິດໃນກຳມະສິດ ຊຶ່ງບາງລາຍກໍເຖິງກັບຖືພ້າຖືມີດເຂົ້າຫາກັນ ບາງລາຍກໍເຖິງຂັ້ນຖືປືນ ຖືສິດ ຖືອຳນາດທີ່ມີເພື່ອນາບຂູ່ເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ໂດຍທີ່ຍັງບໍ່ທັນຮູ້ວ່າໃຜມີເອກະສານທີ່ເປັນຫຼັກຖານຢັ້ງຢືນ ຫຼື…
ເວົ້າເລື່ອງສິດຂອງຜູ້ຮັກສາເຄື່ອງປູກ ເຈົ້າຂອງເຮືອນ ຫຼື ສວນ
ຫຼາຍມື້ຜ່ານມາໄດ້ເວົ້າເຖິງຫຼາຍບັນຫາ ແລະ ຫຼາຍສິດຂອງພົນລະເມືອງ ຊຶ່ງທຸກບັນຫາ ເຈົ້າຂອງກຳມະສິດຕ້ອງໄດ້ພ້ອມກັນເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດຕາມລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຢ່າງຈິງຈັງ ຈິງໃຈ ແລະ ເຂັ້ມງວດ ຫາກບໍ່ດັ່ງນັ້ນ ການເປັນເລື່ອງເປັນຄວາມ ເປັນຂໍ້ຂັດແຍ່ງ ເປັນຄະດີກໍຈະຕາມມາ…
ສິດໃນການອະນຸຍາດ
ຕາມປົກກະຕິ ເມື່ອມີການຮ້ອງຂໍ ບໍ່ວ່າຈະເປັນລາຍລັກອັກສອນ ຫຼື ບໍ່ກໍຕາມ ຜູ້ທີ່ຖືກຮ້ອງຂໍ ກໍຈະອະນຸຍາດໃຫ້ຕາມການຮ້ອງຂໍຂອງບຸກຄົນໃດໜຶ່ງ ຫາກການຮ້ອງນັ້ນບໍ່ເປັນການລະເມີດກົດໝາຍ ຫຼື ຈະບໍ່ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດລວມຂອງລັດ ຂອງສັງຄົມ ຫຼື ຂອງນິຕິບຸກຄົນ ຫຼື…
ສິດ ແລະ ການນຳໃຊ້ກຳມະສິດ
ພົນລະເມືອງລາວທຸກຄົນ ລ້ວນແຕ່ມີ ສິດ ຕາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນລັດຖະທຳມະນູນ ການລະເມີດສິດດັ່ງກ່າວຂອງພົນລະເມືອງ ຖືເປັນການກະທຳຜິດຕາມປະມວນກົດໝາຍອາຍາ ເຖິງແມ່ນວ່າພົນລະເມືອງມີສິດຄືແນວນັ້ນແລ້ວກໍຕາມ ຫາກຕົນເປັນຜູ້ນຳໃຊ້ສິດດັ່ງກ່າວບໍ່ຖືກຕ້ອງເອງ ກໍຈະພາໃຫ້ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ການກະທຳຂອງຕົນ ຕາມກໍລະນີຂອງການກະທຳຜິດ ຊຶ່ງໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນປະມວນກົດໝາຍອາຍາແລ້ວນັ້ນ ສິດ ໝາຍເຖິງຄວາມສາມາດະກະທຳ ຫຼື ບໍ່ກະທຳ (ກະທຳໃນສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ…