ການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ໄດ້ໃຫ້ພວກເຮົາຮຽນຮູ້ຫຼາຍຢ່າງຈາກການພັດທະນາຂອງໂລກພວກເຮົາ ທີ່ແລ່ນນຳຕົວເລກ GDP ແລ້ວພາກັນໄປທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມ ການໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ມາສະໜອງຄວາມຕ້ອງການເກີນຂອບເຂດ.
ຜ່ານການຕິດຕາມຂໍ້ມູນ-ຂ່າວສານກ່ຽວກັບບັນຫານີ້ ຫຼາຍຝ່າຍໃນໂລກບໍ່ວ່ານັກວິທະຍາສາດ ກໍຄື ນັກສັງຄົມສົງເຄາະຕ່າງກໍຕັ້ງບັນຫາວ່າ: ເຮົາໄດ້ຮຽນຮູ້ຫຍັງແດ່ຈາກການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ທັງເຊື່ອວ່າການລະບາດຂອງພະຍາດນີ້ ເປັນບັນຫາເຊື່ອມໂຍງຂອງການພັດທະນາທີ່ທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ວິກິດຂອງລະບົບເສດຖະກິດທຶນນິຍົມ ອຸດສາຫະກຳຂ້າມຊາດ ເປັນຕົວການໜັງສືພິມແນວໜ້າຂອງປະເທດໄທ ລົງວັນທີ 3 ກັນຍາ 2020 ໃນຄໍລຳເວທີອິດສະຫຼະໄດ້ຂຽນບົດໃນຫົວຂໍ້ Social Growth ມີບາງຈຸດຂຽນວ່າ: ໃນໄລຍະ 30-40 ປີຜ່ານມາ ໂລກໄດ້ມຸ່ງພັດທະນາທາງເສດຖະກິດເປັນຫຼັກ ໂດຍມີການວັດຄວາມຈະເລີນກ້າວໜ້າຂອງໂລກໂດຍລວມ ແລະ ປະເທດໃດໜຶ່ງດ້ວຍຕົວເລກທາງເສດຖະກິດຈະເລີນເຕີບໂຕຊ່ຳໃດ ? ເຊິ່ງຖືເອົາຜົນຜະລິດມວນລວມປະຊາຊົນຈັກເປີເຊັນຕໍ່ປີ (Gross Domestic Product=GDP) ກໍຄື ລາຍໄດ້ຫົວຄົນຕໍ່ປີເປັນຫຼັກບໍ່ມີການຕັ້ງບັນຫາທາງດ້ານສາທາລະນະອຸປະໂພກທົ່ວເຖິງ ຫຼື ບໍ່ ? ບໍ່ພິຈາລະນາວ່າການຈະເລີນເຕີບໂຕນັ້ນເກີດຂຶ້ນໃນຂະແໜງໃດ ເຊັ່ນ: ພາກກະສິກຳ ຫຼື ອຸດສາຫະກຳ ພາກບໍລິການ ຫຼື ພາກການເງິນ-ຕະຫຼາດຮຸ້ນ-ຕະຫຼາດເງິນຕາ ເປັນຕົ້ນ ບໍ່ມີການລົງເລິກວິເຄາະວ່າ ຄວາມຮັ່ງມີທີ່ເກີດຂຶ້ນມີການກະຈາຍ ຫຼື ການກະຈຸກຕົວຢູ່ໃສແດ່ ? ຊົນນະບົດ ຫຼື ຕົວເມືອງ ເຮັດໃຫ້ຮູ້ວ່າຄວາມຮັ່ງມີນັ້ນ ກະຈຸກຢູ່ເປັນກຸ່ມຄົນໜ້ອຍດຽວ ແຕ່ຄົນທຸກກະຈາຍໄປທົ່ວ ເຊິ່ງພາໃຫ້ເກີດຄວາມເຫຼື່ອມລ້ຳໃນສັງຄົມຂົ້ວຮັ່ງ-ຂົ້ວທຸກ ຜັນແຍກຫ່າງກັນນັບມື້ ສະຫຼຸບວ່າ: ການເບິ່ງຕົວເລກພັດທະນາທາງເສດຖະກິດນັ້ນ ເປັນການເບິ່ງບັນຫາໂລກບໍ່ສົມບູນແບບ ຕ້ອງວັດກັນດ້ວຍຄຸນນະພາບຊີວິດທີ່ໝັ້ນຄົງ ແລະ ສັກສິດແຫ່ງຄວາມເປັນມະນຸດນຳອີກດ້ວຍ.
ນັ້ນແມ່ນບາງຄຳສັງເກດຂອງຄໍລຳນິສ ສ່ວນນັກວິທະຍາສາດສັງຄົມໃນໂລກຕ່າງກໍຕັ້ງບັນຫາວ່າ: ການພັດທະນາທີ່ທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມ ໂດຍການໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ມາສະໜອງຄວາມຕ້ອງການຂອງຄົນຫຼາຍຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຄົນຈຳນວນໜຶ່ງດີຂຶ້ນ ອາຍຸຍືນກວ່າເກົ່າ ເຄື່ອງໃຊ້ສອຍທັນສະໄໝຍິ່ງຂຶ້ນ ແຕ່ກົງກັນຂ້າມລະບົບນິເວດເສື່ອມລົງ ບໍ່ວ່າທາງໜ້າດິນ ທາງນ້ຳ-ທາງທະເລ ທາງອາກາດ ເຮັດໃຫ້ພາວະໂລກຮ້ອນເພີ່ມຂຶ້ນຮຸນແຮງ ພາຍຸເກີດຂຶ້ນຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ທັງໝົດນັ້ນແມ່ນການແກ້ແຄ້ນຂອງທຳມະຊາດຕໍ່ມະນຸດ ລວມເຖິງການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19.
ພວກເຂົາບອກວ່າ: ລະບົບທຶນນິຍົມອຸດສາຫະກຳ ໄດ້ພັດທະນາເປັນທຶນຂ້າມຊາດ (ໂລກາພິວັດ) ທີ່ໃຫ້ຄົນເດີນທາງຕິດຕໍ່ກັນຫຼາຍຂຶ້ນ ທັງເປັນການເອື້ອອຳນວຍຕໍ່ການແຜ່ລະບາດໄດ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແລະ ວ່ອງໄວ ເພາະຄົນເດີນທາງຈາກປະເທດໜຶ່ງໄປອີກປະເທດໜຶ່ງຫຼວງຫຼາຍ ສະນັ້ນ ບັນຫາຄົນຕິດເຊື້ອໂຄວິດ-19 ຫຼາຍທີ່ສຸດແມ່ນໃນເມືອງໃຫຍ່ທີ່ມີການພັດທະນາອຸດສາຫະກຳສູງ-ມີການຄ້າ-ການບໍລິການ ປະຊາກອນເຂົ້າມາສຶກສາຮ່ຳຮຽນ ຄົນເຮັດວຽກເຮັດງານຫຼວງຫຼາຍພາໃຫ້ທີ່ຢູ່ອາໄສແອອັດ ເພາະຄ່າທີ່ຢູ່ອາໄສແພງ… ລັດຖະບານທຶນນິຍົມເນັ້ນການພັດທະນາໂຄງສ້າງພື້ນຖານ ເຊັ່ນ: ຄົມມະນາຄົມ ພະລັງງານ ການຂົນສົ່ງ ສື່ສານເພື່ອໃຫ້ພາກອຸດສາຫະກຳເຕີບໂຕ ສ່ວນການລົງທຶນດ້ານວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ ແລະ ສາທາລະນະສຸກມີໜ້ອຍກວ່າ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຮັບມືການລະບາດຂອງໂຄວິດ-19 ບໍ່ທັນ ເປັນຕົ້ນ ໃນຊຸມຊົນແອອັດ ທີ່ພັກຄົນອາຍຸສູງ ຄົນຊະລາພາບ.
ສະນັ້ນ ຈຶ່ງມີການສົນທະນາກັນວ່າຈະຕ້ອງປະຕິຮູບລະບົບເສດຖະກິດໃໝ່ ຫຼຸດຜ່ອນການເພິ່ງພາທຶນນິຍົມຂ້າມຊາດທຸກດ້ານ ຫັນສູ່ແນວທາງເສດຖະກິດລະບົບນິເວດ (Ecological Economics) ເນັ້ນພາກກະສິກຳເປັນຫຼັກ ຫຼຸດຜ່ອນການແລ່ນນຳຕົວເລກ GDP.
ມີບາງປະເທດ ໂດຍສະເພາະ ປະເທດທີ່ເດີນຕາມເສັ້ນທາງສັງຄົມນິຍົມ ສາມາດຄວບຄຸມສະຖານະການພະຍາດລະບາດໂຄວິດ-19 ໄດ້ເປັນຢ່າງດີ ມີການຜະລິດວັກຊິນອອກມາຢ່າງມີຜົນສຳເລັດ ເຊິ່ງສະແດງເຖິງລະບອບການເມືອງທີ່ເຂັ້ມແຂງ ການຄຸ້ມຄອງທີ່ດີນັ້ນ ພວກລັດຖະບານທຶນນິຍົມກໍຍັງບໍ່ຍອມຮັບຢູ່ດີ ສະນັ້ນ ຈຶ່ງຢ່າໄປຫວັງວ່າເສດຖະກິດຂອງໂລກ ໂດຍສະເພາະ ທຶນນິຍົມ ອຸດສາຫະກຳ ແລະ ວິຖີຊີວິດການບໍລິໂພກນິຍົມຈະກັບມາຄືເກົ່າ ຫຼື ໃກ້ຄຽງ.
ການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ມັນເຮັດໃຫ້ການແນມເບິ່ງລະບົບບໍລິຫານຂອງສອງລະບອບການເມືອງຢ່າງຈະແຈ້ງ ຄື: ການພັດທະນາການແບບທຶນນິຍົມ ແລະ ສັງຄົມນິຍົມ ທັງໝົດນັ້ນຄືບາງຂໍ້ມູນທີ່ນຳມາແລກປ່ຽນ ເພື່ອຈະໄດ້ຮູ້ວ່າການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ໄດ້ໃຫ້ເຮົາຮູ້ຫຍັງແດ່ ?.
ໂດຍ: ແນວລາວ